معاونت صنایع دستی در شهرستان‌ها ماشین برای سرکشی به کارگاه‌ها ندارد/اعتبارات ناچیز است

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم،‌ تولید و تولیدکننده همیشه از مهم‌ترین ستون‌های پیشرفت در هر کشوری محسوب می‌شوند که اگر به آن بها دهند نه تنها می‌تواند صادرات یک کشور را رونق بخشد بلکه می‌تواند اشتغال را نیز ساماندهی کند. در حوزه صنایع دستی این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است چون علاوه بر این 2 فایده، حفظ انتقال فرهنگ و هنر ایرانی و صدور تاریخ کهن و غنی کشور را نیز موجب می‌شود.

تولید در این حوزه با مشکلاتی مواجه است که موجب شده هنرمندان صنایع دستی نتوانند آن طور که باید و شاید به تولید بپردازند و فکر و ذهن خود را متمرکز مراحل تولید و بالابردن کیفیت محصولات خود کنند لذا به نظر می‌رسد معاونت صنایع دستی که سکان‌دار این حوزه است بیشتر و بیشتر به تولید بپردازد.

برای بررسی هر چه بیشتر این موضوع قسمت دوم میزگرد "مشکلات و راهکارهای تولید در صنایع دستی" که با حضور ابراهیم نباتی مظلومی (استاد تراش روی شیشه)، شهرام مریخی، کارشناس تولید معاونت صنایع دستی و نیما ذاکری سعید، فعال و تولیدکننده صنایع دستی در خبرگزاری تسنیم  برگزار شد منتشر می‌شود.

*تسنیم: رئیس سازمان میراث فرهنگی در برنامه‌ای اعلام کرد که برخی از محصولات صنایع دستی کاربردی نیستند به عبارتی تا کِی باید قلمی تولید کنیم که کار زیادی را بخواهد ولی این قلم فقط کاربرد تزئینی داشته باشد؟ نظر شما در این زمینه چیست؟

*نباتی: ببینید! برخی از محصولات ما هم کاربردی است و هم تزئیتی، مانند کار شیشه و چرم. به عنوان نمونه یکی از مسائلی که من در کلاس‌ها مطرح می‌کنم این است که کاربردی‌شدن صنعت شیشه موجب فراوانی آن شده است مثلاً در جهازبردن دختران و یا کادویی که برای حجاج می‌برند، لذا شیشه هم کاربردی است و هم تزئینی و البته ارزش افزوده هم دارد که هرچه بماند گرانتر می‌شود، بنابراین به نظر من بسیاری از محصولات صنایع دستی هم کاربردی است و هم تزئینی. البته برخی از هنرمندان سنتی صنایع دستی نیز وجود دارند که بیشتر در روستاها هستند و اقدام به تولید محصولات صنایع دستی قدیمی می‌کنند.

*مریخی: فلسفه پیدایش صنایع دستی کاربرد بوده است و اصلاً صنایع دستی برای زینت به کار نمی‌رفته است. ظروف سفالی و شیشه‌ای و چوبی برای کاربرد مصرف روزانه بود و الان هم همین است. تابلویی که درست می‌شود کاربرد آن تزئین دیوار است لذا محصول غیرکابردی در صنایع دستی نداریم و آنچه که در مورد غیرکاربردی بودن صنایع دستی برخی مطرح می‌کنند صحبت‌هایی است که از گوشه و کنار شنیده‌اند و کارشناسانه نیست. البته موضوع دیگر در این بخش، نمایشگاه‌هاست که می‌تواند با نظارت دقیق، کاربردی‌بودن این محصولات را رواج دهد.

به نظر من در این حوزه مهمترین مسئله این است که فرهنگ‌سازی نمی‌شود، چرا که نمایشگاه صنایع دستی با آن همه اعتبار و هزینه برپا می‌کنیم اما در خیابان نمایشگاه یک بیلبورد تبیلیغاتی نمی‌زنیم. این است که تبلیغات بسیار کم است و اگر مردم آشنا شوند با این محصولات علاقه‌مند به خرید هم می‌شوند.

*تسنیم: آیا محصولات هنرمندان صنایع دستی توسط معاونت صنایع دستی دیده می‌شود؟

*مریخی: بله دیده می‌شود؛ معاونت صنایع دستی دغدغه‌های داخلی دارد که اگر آنها رفع شود بهتر می‌تواند به مشکلات بیرونی خود برسد، اما نیروی کم و بودجه ناکافی مشکلات زیادی را برای این معاونت ایجاد کرده است و مانع از آن می‌شود که به عنوان مثال بر تمام کارگاه‌های تولید صنایع دستی سرکشی کنیم و آنها را چه از نظر مواداولیه و چه از نظر کیفیت تولید محصول بازرسی کنیم، به استانها اعلام می‌کنیم که ماهانه این تعداد فرم نظارتی برای ما ارسال کنید که در بازدیدهای خود آیا کیفیت استاندارد بوده است یا مواد اولیه مرغوب بوده است یا خیر؟ اما وقتی معاونت صنایع دستی هر شهرستان یک ماشین ندارد که در استان یا شهرستان‌های اطراف سرکشی کند نمی‌توان انتظار داشت، لذا مجبوریم تمام کارها به صورت رندمی بازرسی شود یا به بانک اطلاعاتی تهیه شده در معاونت اکتفا کنیم که در این بانک در 31 استان کارگاه‌ها وجود دارد اما نمی‌دانیم درست است یا خیر.

*نباتی: من یک سوال دارم و آن این است که نمایشگاه‌های صنایع دستی را به چه علت برپا می‌کنند؟ برای اینکه مردم بازدید کنند، وقتی خودِ مردم ندانند، این چه نمایشگاهی است؟ زمان نمایشگاه و مکان آن و زمان برپایی نمایشگاه مهم است مثلاً در سال گذشته نمایشگاهی برپا کردند ابتدا قرار شد در کیش برگزار کنند و بعد در تهران برپا کردند، زمان آن هم برای 20 خرداد و در بحبوحه انتخابات بود که اکثر قریب به اتفاق گفتند که مکان و زمان آن مناسب نبود.

*مریخی: نمایشگاه‌های صنایع دستی روزهای آخر خیلی شلوغ می‌شود چون مردم متوجه آن می‌شوند، ولی استقبال خیلی خوب است و مردم دوست دارند به شرط اینکه که خبردار شوند، مثلاً نمایشگاه سه سال پیش در مصلی برگزار شد سه روز اول خبری نبود آنجا بودم دکتر نظری، مجری برنامه "به خانه برمی گردیم" آمد و گفت چرا اینطوری است؟ عصر آن روز در برنامه به خانه برمی‌گردیم مطرح کرد و فردای آن روز نمایشگاه خیلی شلوغ شد، این تاثیر تبلیغات است و اگر اینگونه شود مردم هزینه می‌کنند.

*نباتی: چندین سال پیش در میدان مولوی نمایشگاه برپا کردند که در حالیکه هم تردد ممنوع است و هم پرترافیک است زمان نمایشگاه هم 8 صبح تا 5 بعدازظهر قرار دادند در آفتاب سوزان کسی نمایشگاه را نمی‌بیند از رادیو و تلویزیون هم برای تبلیغ استفاده نمی‌کنند در حالی که نمایشگاه کتاب یک ماه مانده به زمان برگزاری تبلیغ می‌کنند ما روز آخر تبلیغ می‌کنیم.

*تسنیم: آیا در معاونت صنایع دستی تقویم فصلی نمایشگاه داریم؟

*مریخی: بله، چنین تقویمی برای هر شهرستان در کشور وجود دارد.

*ذاکری: به نظر من محصولات صنایع دستی همه کاربردی هستند حتی تزئینی‌ها، ولی کاربرد برخی محصولات بیشتر است مثلا گلیم که کاربرد همیشگی است، متأسفانه برخی هنرمندان نمی‌خواهند قبول کنند که باید محصولاتی را تولید کنند که باید کاربردی باشد تا در طول روز به درد مردم بخورد و می‌خواهند به شیوه خیلی قدیم باشند الان بین دانشگاه و صنایع دستی تعاملی نیست تا از نظرات هم استفاده کنند از دانشجویان بخواهند که علم روز را بگویند.

*مریخی: البته امسال این کار را کردیم.

*ذاکری: یکی دیگر از مشکلات این است که دستگاه‌های به روز را نداریم و هنوز با دستگاه‌های قدیمی کار می‌کنیم چون تولیدکننده بودجه خرید دستگاه جدید را ندارد و قیمت آن بالاست.

*تسنیم:‌ در بازدیدی که دو ماه پیش از میدان امام اصفهان داشتم بسیاری از تولیدکنندگان درد دل می‌کردند و عنوان داشتند که 90 درصد محصولات صنایع دستی موجود در این میدان، چینی است، در موضوع ورود کالاهای چینی به کشور 2 نظریه وجود دارد گروهی این اتفاق را فرصت می‌بینند که اگر با حمایت از تولیدکننده همراه باشد می‌تواند با وجود رقابت کیفیت تولید داخلی را بالا ببرد و گروهی هم این موضوع را یک تهدید تلقی می‌کنند. نظر شما چیست؟

*نباتی: کلاس چهارم ابتدایی بودم، یکی از کارهایی که آن زمان انجام دادند این بود که کارخانه پارچه‌بافی اصفهان را راه انداختند، اولین پارچه‌ای که بیرون آمد خودِ مصدق پوشید و همه پوشیدند، هم ارز بیرون نرفت و هم محتاج نشدیم لذا به نظر من اگر ایرانی اراده کند می‌تواند انجام دهد.

من مخالف ورود جنس چینی هستم، چون تولید محصولات صنایع دستی در چین، ماشینی انجام می‌شود و ما کارِ دستی داریم، خب! معلوم است این گرانتر است، لذا تا فرهنگ‌سازی نشود همین است، من 10 سال در ترکیه بودم یک ترک نیامد از من جنس بخرد چرا که با خود می گفتند چرا پول ما در جیب غیرترک برود در حالی که اینجا دنبال جنس خارجی می‌گردیم لذا نیاز به فرهنگ‌سازی داریم و البته حمایت از تولید.

*مریخی: منم مخالف شدید هستم، چون وقتی توان رقابت وجود ندارد مجبور هستیم که جلوی آن را بگیریم. یک جنس چینی که به ایران می‌آید چند دست گشته است، تازه هزار تومان می‌خریم، چون آنجا دولت سفارش می‌گیرد و اولین کاری که می‌کند، بازاریابی و نیازسنجی در کشورهای مختلف می‌کند و بر طبق آن تولید می‌کند. در حال حاضر یکی از مهمترین مشکلات تولید ما این است که از علم روز و بازار دنیا خبری نداریم، بافنده نشسته، چشمش را می‌گذارد، بعد از یکسال فرش می‌بافد، روی دستش می‌ماند چرا چون اگر به جای زمینه لاکی زمینه فیروزه‌ای می‌بافت زود می‌فروخت، دلیل این موضوع این است که علم لازم را ندارد.

*تسنیم: این علم را چه کسی باید در اختیار تولیدکننده قرار دهد؟

*مریخی: همه‌اش این نیست که صنعتگران بنشینند تا معاونت صنایع دستی این علم را بدهد، البته جزء وظایف صنایع دستی است ولی درست نیست هنرمند بنشیند و چشم به دست معاون صنایع دستی بدوزد، خودشان هم باید با تکنولوژی روز به روز شوند، از طرفی الان چندسال است که برای تجهیز کارگاه‌ها برنامه می‌نویسیم که اعتبار بگیریم به استان‌ها بدهیم که کارگاه‌های پربازده را شناسایی کنند و این پول را بدهند و تجهیز کنند اما دو سال است اعتبار نمی‌دهند.

*نباتی: امیدواریم دوباره تحت نظر وزارت صنایع برویم که این آرزوی بسیاری از هنرمندان است.

*تسنیم:‌ گفته می‌شود بین 6 تا 7 درصد بودجه سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به معاونت صنایع دسیتی اختصاص می‌یابد.

*مریخی: تازه آن هم اگر اختصاص یابد که اختصاص نمی‌یابد، چون الان دغدغه، میراث فرهنگی است در حالی که میراث فرهنگی غیر از صنایع دستی نیست لذا دیدگاه غلط است مثلاً مدیر قبلی دیدگاه گردشگری داشت چون پولساز بود.

*ذاکری: 2 سال پیش بود که در اصفهان در بازار امام، جنس‌های چینی را جمع کردند، حرکت قشنگی بود، شما کارت صنایع دستی دارید اما در مغازه جنس چینی می‌فروشید این بی‌احترامی و توهین به هنر ایرانی است، متأسفانه یک ماه پیش که میدان امام بودم دیدم که به روال قبل برگشته است و بازار پر از جنس چینی شده است، خیلی مردم هم فرق بین جنس ایرانی و چینی را نمی‌دانند، مثلاً  یک سری پوست‌ها هست که در آن آیات قرآن نوشته شده است که از چین وارد می‌شود حتی می‌تواند مشکل شرعی هم داشته باشد، یک سری پارچه‌های قلمکاری و مجسمه‌های چوبی ما از چین وارد می‌شود متأسفانه نظارتی نیست.

منِ تولیدکننده که نمی‌توانم، باید معاونت صنایع دستی این نظارت را داشته باشد که اولاً مغازه‌ای که زیر نظر سازمان میراث فرهنگی است جنس چینی نگذارد و دوماً به هیچ وجه نباید در نمایشگاه صنایع دستی ایران جنس چینی به معرض نمایش درآید، متأسفانه الان برخی هنرمندان جنس چینی قاطی جنس ایرانی می‌کنند و می‌فروشند و مردم هم اطلاعاتی ندارند، ما نتوانستیم مصرف‌کننده را با کیفیت خوب و بد آشنا کنیم. الان 99 درصد زیورآلات سنگ‌های ارزان و چینی است اینها مشکلات بزرگی است تا زمانی که زیرساخت تولید را درست نکنیم وابسته هستیم، منِ تولیدکننده با این مشکلات مواجه هستم چون کسی برنامه‌ای برای هنرمندان صنایع دستی نمی‌ریزد در حالی که اگر به صنایع دستی بها بدهند جای نفت را هم می‌گیرد چون هنرمندان ایران این توانایی را دارند البته به شرط حمایت.

گفت‌وگو از مسعود ملکی

ادامه دارد.....

انتهای پیام/